Dzieje prób zdefiniowania relacji człowiek-zwierzę – Jacek Lejman
W książce Jacka Lejmana “Ewolucja ludzkiej samowiedzy gatunkowej. Dzieje prób zdefiniowania relacji człowiek-zwierzę” poddana została analizie koncepcja, wedle której człowiek konstytuuje siebie wobec przyrody. Praca składa się z czterech rozdziałów. W pierwszym została opisana relacja człowiek-zwierze na gruncie rozwoju filozofii kultury. W rozdziale drugim omówione zostały filozoficzne koncepcje dotyczące zwierząt, począwszy od starożytności, aż po czasy współczesne. Pozostałe rozdziały dotyczą relacji człowiek-zwierzęta we współczesnej biologii oraz ekologii, w zakończeniu opisano natomiast perspektywy rozwoju badań nad statusem zwierząt.
Jacek Lejman urodził się w roku 1965 w Lublinie. Studia filozoficzne na Wydziale Filozofii i Socjologii UMCS rozpoczął w roku 1984. W roku 1989 uzyskał stopień magistra filozofii (praca magisterska: Czesław Lejewski – jego logika i filozofia. Pojęcie istnienia w logice i filozofii Czesława Lejewskiego, promotor prof. dr hab. Leon Koj). W latach 1988 – 2007 był zatrudniony w Zakładzie Filozofii Kultury UMCS na stanowisku asystenta – stażysty, następnie asystenta i adiunkta. W roku 1998 na podstawie dysertacji doktorskiej „Antropogeneza i kulturogeneza według Desmonda Morrisa”(promotor: prof. dr hab. Stefan Symotiuk) otrzymał stopień doktora nauk humanistycznych w dziedzinie filozofii. Od roku 2008 pracuje w Zakładzie Etyki. Zainteresowania naukowe: etologia zwierząt, socjobiologia, ekologia i etyka środowiskowa.
Tytuł: Ewolucja ludzkiej samowiedzy gatunkowej. Dzieje prób zdefiniowania relacji człowiek-zwierzę
Autor: Jacek Lejman
Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Miejsce wydania: Lublin
Rok wydania: 2008
ISBN 978-83-227-2783-6
Liczba stron : 412
Książka na stronach wydawnictwa: http://www.wydawnictwo.umcs.eu/produkt/2504/ewolucja-ludzkiej-samowiedzy-gatunkowej-dzieje-prob-zdefiniowania-relacji-czlowiek-zwierze
Jacek Lejman na stronie Laboratorium Animal Studies – Trzecia Kultura: http://las.us.edu.pl/jacek-lejman.html
Fragment wstępu (rozwiń)
Stoimy u progu katastrofy, której skutkiem może być zagłada nie tylko człowieka, ale i całej przyrody. Źródłem zaś owego „kryzysu” jesteśmy my sami z naszą nieodpartą chęcią dominacji, wywyższania się ponad inne istoty. Jak to możliwe, że człowiek, ten najwybitniejszy twór ewolucji, korona stworzenia, istota najbardziej albo i nawet jedynie rozumna, doprowadził do sytuacji, w której zagrażanie tylko istnieniu własnego gatunku, ale i innych? Pytanie powyższe staje się kluczowym dla człowieka współczesnego, wchodzącego w kolejny wiek swego „cywilizowanego” istnienia. Przyczyną tego stanu rzeczy jest ignorowanie wiedzy o innych istotach zamieszkujących Ziemię, w efekcie czego nie tylko nie potrafimy poprawnie zdefiniować ani ich, ani siebie, ale też zgodnie z nimi funkcjonować.
Sukcesem naszych czasów zdaje się postawienie takiej diagnozy, porażką zaś wydaje się swoiste „wychodzenie przed szereg”. Skoro wciąż nie wszystko wiemy o nas samych, skoro dalej niewiele potrafimy powiedzieć o innych istotach, to jak i na jakiej podstawie przesądzamy o naszej szczególnej roli w świecie, skąd wnosimy, że jesteśmy wyróżnieni? Bo możemy unicestwić cały świat ożywionej przyrody? Tyle potrafią pewnie i wirusy. One jednak nie zdają sobie zapewne z tego sprawy. Jeśli więc jest w nas coś więcej, jeśli rzeczywiście stać nas na refleksję na temat naszej roli w świecie, winniśmy owemu światu oddać to, co należne — adekwatnie go opisać. Chroniąc bowiem siebie, bronimy też innych: zwierzęta, rośliny, ekosystemy.
Spis treści (rozwiń)
Rozdział 1
Zwierzę a człowiek (szkic filozoficzno-kulturowy)
Rozważania wstępne 14
Okres przedmitologiczny 18
Okres mitologiczny 25
Status zwierząt w religiach 34
Problem „filozoficznego statusu zwierząt” 58
Konsekwencje praktyczne 65
Rozdział 2
Filozoficzny status zwierząt (według uzurpacyjnych sądów rozumu ludzkiego)
Wprowadzenie 76
Starożytne spory o rozumność zwierząt 78
Status zwierząt w religii i filozofii chrześcijańskiej wieków średnich 89
Humanizm odrodzeniowy: godność człowieka wobec „bezgodności” zwierząt 104
Humanizm metafizyczny 132
Antropocentryczny humanizm: wolność jako kategoria centralna nowego sporu o status zwierząt i ludzi 153
Drogi antropocentrycznego humanizmu 168
Filozofia w ujęciu statystycznym: człowiek wobec zwierzęcości – uwagi końcowe 204
Rozdział 3
W kręgu biologicznych „objawień” (darwinizm, neodarwinizm, etologia, socjobiologia)
Presupozycje darwinowskie 208
Objawienie etologiczne 221
Objawienie socjobiologiczne 250
Memetyczna obrona człowieczeństwa 282
Bio-logiczność: podsumowanie 296
Rozdział 4
Człowiek, przyroda, zwierzęta (pejzaż ekologiczny ze zwierzętami w tle)
Wprowadzenie do tematyki 301
Zamęt terminologiczny 302
„Pejzaż ekologiczny” 306
Etyki środowiskowe a kwestia zwierząt – przegląd stanowisk 332
Dyskusje wokół moralnego statusu zwierząt 340
Etyka zróżnicowanych natur 368
Status zwierząt a idea zrównoważonego rozwoju – uwagi końcowe 371
Zakończenie 377
Bibliografia 381
Indeks nazwisk 405
Komentarze